VAALMEEKI RAMAYANA IN TELUGU POEMS WITH ENGLISH TRANSLATION
(WITH ENGLISH TRANSLATION)
BLOG 2
33 TO 72 POEMS
BLOG 2 -- 33 TO 72 OUT OF 101C POEMS
OF BALA KANDA, PRADHAMA SARGA
#####################
BLOG 2
VAALMEEKI RAMAYANA IN TELUGU POEMS WITH ENGLISH TRANSLATION
(WITH ENGLISH TRANSLATION)
BLOG 2-- 33 TO 72 OUT OF 101C POEMS OF BALA KANDA, PRADHAMA SARGA
#####################
వాల్మీకి రామాయణాన్ని చక్కని, సులభమైన తెలుగు పదాలతో పద్య రూపంలో వ్రాయాలనే నా సంకల్పానికి ఇది నాంది. నారద మహాముని వాల్మీకి మహర్షికి భవిష్యత్తులో జరగబోయే రామ గాధను వివరించే అంశంతో ఈ కధ ప్రారంభమవుతుంది. సంస్కృత శ్లోకాలను కూడా జతపరిచాను. తెలుగు పద్యాలకు సుళువైన ఆంగ్ల పదాలతో అనువాదము కూడా చేయడం జరిగింది.
బాల కాండము, ప్రధమ సర్గములో 101 పద్యాలలో 32 పద్యాలు మొదటి బ్లాగులో ఇవ్వడం జరిగింది. రెండో భాగము త్వరలో.
English: This is my introduction part of a Herculean effort of translating Valmeeki Ramayana into simple Telugu poems. This part contains a description of Sage Narada predicting and narrating the story of Sree Rama to Sage Valmeeki. I reproduced the original Sanskrit Slokas. (It is not an exact translation of the Sloka, though) I translated each poem into simple English.
This blog contains, Bala Kanda, Pradhama Sarga's 332 poems our of 101 I wrote. Second blog will floo soon. Bless Me with kind heart.
గణపతి ప్రార్ధన
గణము లెల్ల నీదు కనుసన్నలలొ మెల్గు
యతులు యెల్ల నీకు సుతుల సమము
ప్రాస (ఈటె) విసురు బోయ వ్రాసిన గాధను
వ్రాయ పద్యములుగ వరము నివ్వు !
తే: పాదుకల తోడ భరతుడు బోవ తిరిగి
సూర్య వంశపు జాతుడు సూర్యు సముడు
నీతి మంతుడు రాముడు బ్రాంతి పడడు
భరతు డెంతయొ యన్నను బ్రతిమి లాడ ! 33
English: Born in Suraya Dynasty, as powerful as his progenitor The Sun God, the morally powerful Sree Rama did not fall into the trap of emotional bonding hearing Bharata pleading for his return. With no other option left, Bharata returned to Ayoadhya carrying the footwear of Sree Rama!
తే: ధర్మ మొక్కటె రాముకు దండ్రి మాట
దాట కుండుటె యాతని ధర్మ నిష్ట
పదవి యతనికి తృణపు ప్రాయమ గుట
పుణ్య పురుషుడు రాముడు పురుషు లందు! 34
English: Not going baack on a word given is the ultimate "DHARMA" of Lord Sree Rama. His moral fibre is proved when he shunned the offer of kingdom again by Bharata, as he did not want to go back on the word he gave to his father. That is why he is considered as the greatest human ever lived on the earth.
తే: తల్లి కౌసల్య కైక పిన తల్లి వచ్చి
రాజ్య మేలమనుచు వేడు కొనగ
ధర్మ మొక్కటె రాముడు తప్పడెపుడు
తల్లి పినతల్లి ప్రజలు తిరిగి జనిరి! 35
English: The mother of Rama, Kausalya and Bharata's mother Kaikeyi also came to the forests along with a few citizens and pleaded with him. But he refused to budge from the word given to his father. They returned to Ayodhya disappointed.
కం: రామా యయోధ్య వాసుల
కేమీ గతియని జనంబు కానల రాగా
మీ మా ధర్మము వీడుట
యే మాత్రము తగదు వేరు యోచన విడుమా! 36
కం:
సీతా రాముని మాటల
కెంతో పరితాపమునను యయోధ్య కాండము పోగా
సీతా పతి సంతసమున
కాంతారము దండకమన కాలిడె శోభన్! 37
English: The population of Ayoadhya came to the forests and pleaded with Rama that without him, there is no succor to them, Rama told them that they should follow their Dharma and he his own and asked them to return. As they left, Rama accompanied by wife and brother entered a forest called Dandaka.
కం:
తానిచ్చిన మాట యొకటె
తానమ్మిన నీతియొకటె దాశరధికి పో
తానేర్చిన విద్య యొకటి
తానిచ్చు వరము ఋషులకు దండక మందున్! 38
తే: తన తండ్రి కిచ్చు మాట తన మాట యొకటిగ
కానల వాస ముండ మరువని ప్రజలను
దూరము గానె యుంచి వనముల ఋషులను
గాచెడు పార మార్ధ చింత వెడలె దండకమునకు! 39
తాత్పర్యము
English: In the view of Lord Rama, his own word and the word given to his father are the same. The knowledge he acquired is too unique. Likewise, the boon he gave to the Sages in Dandaka forest is unique too. When he was living in the forests, Rama kept his own subjects, who were unable to live without him away from him, so that he would not fall into the trap of attachment again. His only Divine duty was to safeguard the interests of the sages in Dandaka forest.
ఆ: కలువ పూల బోలు కనులను గలిగిన
రాము డేగ దండ కారణ్య మునకును
రక్కసులను దునుమ ఋషులు మునులు వేడ
విరధు డనెడు యసురు దునిమె మొదలు! 40
తాత్పర్యము
English: As the lotus eyed Rama entered the Dandaka Forest, the sages there pleaded with him to end the menace of demons that are troubling them in the forest. Rama killed the first demon called Viradha.
కం:
శ్రీ రాముని దయ సేతను
యా రాముని సతి యనుజుల యోగ్యత సేతన్
ఏర్పాటు యెపుడు తప్పని
యా రక్షకు చేరు కొనిరి యాశీసు లిడగా! 41
తాత్పర్యము
శ్రీ రాముని దయతో, ఆయన సతీ, సోదరుల యోగ్యతతో నియమము ఎప్పుడూ తప్పని ఆ సీతా రామ లక్ష్మణులను ఆశీర్వదించగా మునులందరు వారి వద్దకు వచ్చిరి.
English: With the kindness of Sree Rama and the competence and good behavior of his wife Jaanaki and brother Lakshmana they never crossed the moral tenets. To bless them, all the sages in Dandaka visited them.
కం:
సీతా రాములు సేయగ
జోతాము మునులు యగస్త్యు పదముల యాశీ
స్సున్ దానిచ్చెను ముని యగ
స్త్యుండా రాముడు మహీజ సీతకు బ్రీతిన్! 42
తాత్పర్యము
సీతా రాములు, మునులు తన పాదములకు మ్రొక్కగా అగస్త్య మహా ముని వారందరికి తన ఆశీస్సులు ఇచ్చెను.
In
English: The Great Sage Agastya gave his blessings to Seeta, Rama and the other sages who fell on his feet in reverence.
ఆ:
ఋషులితరుల సేవ రాముడు భూమిజ
సోదరుండు సేసి సంతసమున
గడుప సమయ మెంతొ కాలమె యెరుగరు
జన్మ ఫలము యంచు వనము మురిసె! 44
తాత్పర్యము
ఆ విధముగా ఋషులు, ఇతర పుణ్య జీవులందరి సేవలు చేస్తూ రాముడు, సీత, లక్ష్మణుడు ఎంతో ఆనందముగా కాలము తెలియకుండా గడుపుచుండిరి. తన పూర్వ జన్మ సుకృతమనుచూ దండకారణ్యము కూడా ఎంతో మురిసింది.
English: Sree Rama, Janaki and Lakshmana spent time in the Dandaka forest very happily. They were ignorant of passage of time. Even the forest felt thrilled with their presence, taking it as her good Karma.
अगस्त्य वचनात् च एव जग्राह ऐन्द्रम् शरासनम् ||
खड्गम् च परम प्रीतः तूणी च अक्षय सायकौ |
अगस्त्य वचनात् च एव जग्राह ऐन्द्रम् शरासनम् ||
खड्गम् च परम प्रीतः तूणी च अक्षय सायकौ |
वसतः तस्य रामस्य वने वन चरैः सह |
ऋषयः अभ्यागमन् सर्वे वधाय असुर रक्षसाम् |
ऋषयः अभ्यागमन् सर्वे वधाय असुर रक्षसाम् |
स तेषाम् प्रति शुश्राव राक्षसानाम् तथा वने ||
प्रतिज्ञातः च रामेण वधः संयति रक्षसाम् |
ऋषीणाम् अग्नि कल्पानाम् दंडकारण्य वासीनाम् ||
प्रतिज्ञातः च रामेण वधः संयति रक्षसाम् |
ऋषीणाम् अग्नि कल्पानाम् दंडकारण्य वासीनाम् ||
तेन तत्र एव वसता जनस्थान निवासिनी |
विरूपिता शूर्पणखा राक्षसी काम रूपिणी |
ततः शूर्पणखा वाक्यात् उद्युक्तान् सर्व राक्षसान् |
खरम् त्रिशिरसम् च एव दूषणम् च एव राक्षसम् ||
निजघान रणे रामः तेषाम् च एव पद अनुगान् |
वने तस्मिन् निवसता जनस्थान निवासिनाम् ||
विरूपिता शूर्पणखा राक्षसी काम रूपिणी |
ततः शूर्पणखा वाक्यात् उद्युक्तान् सर्व राक्षसान् |
खरम् त्रिशिरसम् च एव दूषणम् च एव राक्षसम् ||
निजघान रणे रामः तेषाम् च एव पद अनुगान् |
वने तस्मिन् निवसता जनस्थान निवासिनाम् ||
रक्षसाम् निहतानि असन् सहस्राणि चतुर् दश |
కం:
కం:
రామా ఇంద్రు చాపము చే
కొమ్మా యనియెడు యగస్త్యు కాంక్ష తీరంగా
సమ్మానమునను రాముడు
ముమ్మాటికి రిపు విఘాతి ముదమున గొనగా! 45
కం:
కోదండ రాముడు చేకొని
కోదండము కరవాలము కాండపు దొంతిం
సంతృప్తాంతరంగుడగుచు
కాంతార ఋషి రిపు లసుర గణముల దునిమే! 46
కం
అడవుల నివసన ముండుచు
ఇడుముల పడియెడు యతులను యరయుచు యట వా
రటమట పడగను రఘుపతి
యడచుచు యసురుల తపసుల యజమును కావన్! 47
తాత్పర్యము
అగస్త్య మహాముని ఇంద్ర చాపమును ప్రసాదించగా, మహా ప్రసాదముగా రాముడు స్వీకరించెను. ఆ చాపము, అమ్ములు, కరవాలము అన్నియు అగస్త్య ముని వద్ద చేకొని రాముదు సంతృప్తుడై,అడవులలో ఋషుల శతృవులైన అసురులను దునుమాడెను. ఆ విధముగా శ్రీ రాముడు అడవులలో ఉంటూ అచట రాక్షసుల బారి నుంచి యతులనూ, వారి యాగములనూ కాపాడెను.
English: Sage Agastya presented Rama with the bow belonging to Lord Indra. Rama accepted the boon of the bow, the arrows and also the sword that Agastya gave and was very happy. With the help of the new acquisition, Rama killed many demons that are disturbing the Yagnas of Rshis in the forest.
సీసము
యిటుల రాముడు సీత యటవి దండకమున
కాలమె యెరుగక గుడుపు చుండ
కాలమె యెరుగక గుడుపు చుండ
దండకారణ్యమును దవితీర చూడగ
విహరణము కొరకు వచ్చె నటకు
విహరణము కొరకు వచ్చె నటకు
రాకాసి యొకతుక రావణు సోదరి
శూర్పణఖ యనెడు సోకు లాడి
రాముని గని యామె రమించు కోరిక
పరిణయ మాడగ పట్టు బట్ట
సోదరుండు రాము సుతుడు సుమిత్రకు
కోసె ముక్కు చెవులు కోపమునను
శూర్పణఖ పనుపున శతముల యసురులు
దాడి చేయ రాగ దండకమున.! 48
ఆ తెరగున సీత, రామ, లక్ష్మణులు దండకారణ్యములో కాలమే తెలియకుండా గడుపుచుండగా, లంకా పతి రావణాసురుని సోదరి యైన శూర్పణఖ అనెడు రాకాసి దండకారణ్యమునకు విహారమునకై వచ్చి రాముని చూసి మోహించెను.కామరూపి శూర్పణఖ రాముని మీద కామోద్రేకముతో తనను పరిణయ మాడ వలసిందిగా బలవంత పెట్ట సాగెను.సుమిత్రా నందనుడైన లక్ష్మణుడు ఆమె ముక్కు చెవులు కోసి కురూపిని చేసి పంపగా, రావణుని పనుపున వేల మంది రాకాసులు దండకారణ్యముపైకి దాడి చేసిరి.
English:
As Sree Rama, Seeta and Lakshmana were thus spending their happy times in the Dandaka forests, the sister of the King of Lanka, Asura Ravana by name Surpanakha came visiting the Dandaka forest to enjoy the pleasantness of the forest. She saw Rama and immediately fell in love with him. With desires she could have no control on, she started pestering Rama to marry her and share pleasures with her. Angry Lakshmana cut her nose and ears so that she turns ugly. Angered at the insult to his sister Ravana sent thousands of his Asura warriors into Dandaka to counter Rama and Lakshmana.
తాత్పర్యము
ఆ తెరగున సీత, రామ, లక్ష్మణులు దండకారణ్యములో కాలమే తెలియకుండా గడుపుచుండగా, లంకా పతి రావణాసురుని సోదరి యైన శూర్పణఖ అనెడు రాకాసి దండకారణ్యమునకు విహారమునకై వచ్చి రాముని చూసి మోహించెను.కామరూపి శూర్పణఖ రాముని మీద కామోద్రేకముతో తనను పరిణయ మాడ వలసిందిగా బలవంత పెట్ట సాగెను.సుమిత్రా నందనుడైన లక్ష్మణుడు ఆమె ముక్కు చెవులు కోసి కురూపిని చేసి పంపగా, రావణుని పనుపున వేల మంది రాకాసులు దండకారణ్యముపైకి దాడి చేసిరి.
English:
As Sree Rama, Seeta and Lakshmana were thus spending their happy times in the Dandaka forests, the sister of the King of Lanka, Asura Ravana by name Surpanakha came visiting the Dandaka forest to enjoy the pleasantness of the forest. She saw Rama and immediately fell in love with him. With desires she could have no control on, she started pestering Rama to marry her and share pleasures with her. Angry Lakshmana cut her nose and ears so that she turns ugly. Angered at the insult to his sister Ravana sent thousands of his Asura warriors into Dandaka to counter Rama and Lakshmana.
కం:
దూషణ ఖర త్రిశిరులను
రోషావేశము దనరగ
ఆశాసించిరి మునులును అనురతి మీరా! 49
ఆ:
దండకమున దునిమె దశరధ తనయుడు
నాల్గు పదులు వేల నర హంతకులను
శూర్పణఖకు వారు సోదర సములును
రావణ బంధు గణము రాలె నేల! 50
అటుల రావణు సైన్యము రాగా, అందు ప్రముఖుల్లైన దూషణ, ఖర, త్రిశిరులనే రాక్షసులను రాముడు వధించెను. ఎంతో సంతసమందిన మునులు రాముని ప్రేమతో ఆశీర్వదించిరి. అటులనే, శూర్పణఖకు సోదర సమానులు, రావణుని బంధువర్గములోని పది నాలుగు వేల మంది రక్కసులను రాముడు దండకమున దునుమాడెను.
English: Among the thousands of demons that Ravana sent, the warriors Duushana, Khara and Trisira were killed by Rama. Elated the sages blessed Rama. In all Rama killed fourteen thousand demon warriors, who are like brothers to Surpanakha and related to Ravana.
తాత్పర్యము
అటుల రావణు సైన్యము రాగా, అందు ప్రముఖుల్లైన దూషణ, ఖర, త్రిశిరులనే రాక్షసులను రాముడు వధించెను. ఎంతో సంతసమందిన మునులు రాముని ప్రేమతో ఆశీర్వదించిరి. అటులనే, శూర్పణఖకు సోదర సమానులు, రావణుని బంధువర్గములోని పది నాలుగు వేల మంది రక్కసులను రాముడు దండకమున దునుమాడెను.
English: Among the thousands of demons that Ravana sent, the warriors Duushana, Khara and Trisira were killed by Rama. Elated the sages blessed Rama. In all Rama killed fourteen thousand demon warriors, who are like brothers to Surpanakha and related to Ravana.
ततो ज्ञाति वधम् श्रुत्वा रावणः क्रोध मूर्छितः ||
सहायम् वरयामास मारीचम् नाम राक्षसम् |
सहायम् वरयामास मारीचम् नाम राक्षसम् |
కం:
దావానలము వలె యెగసె
దావానలము వలె యెగసె
రావణుడంతయు వినగనె రయమున సభలో
కావ
ర
ము యతిశయించగ
యావేశముతో
నటు యిటు
యూగుచు దిరి
గే! 51
తాత్పర్యము
తన యనుచరుల, సోదరుల, బంధువుల మరణ వార్త విన్న రావణాసురుడు దావానలనము లాగా యెగిసిపడి కోపముతో, సభలో అటు నిటు తిరుగుచుండెను.
English: hearing the news of the death of his soldiers, brothers and relations in Dandaka forest, Ravana was furious. His anger rose like wild fire and in the Council Hall of his Kingdom, he started furiously making wild movements.
वार्यमाणः सुबहुशो मारीचेन स रावणः ||
न विरोधो बलवता क्षमो रावण तेन ते |
.
కం:
మారీచుడనెడు రాక్షసు
పోరాటమునకు పనుపగ పిలిచి యడుగగా
యా రాక్షసు డిటుల బలికె
శ్రీరాముని యెదురు కొనుట సాధ్యము యగునా! 52
వేలలొ దనుజుల దునిమెను
యా రాక్షసు డిటుల బలికె
శ్రీరాముని యెదురు కొనుట సాధ్యము యగునా! 52
కం:
కాలునివలెనె కననగు కానల దిరిగే
ఫాలాక్షుని వలె యగపడు
కాలాగ్ని యైమన యనుజుల కూల్చెను రాజా! 53
తాత్పర్యము
మారీచుడనే రాక్షసుని పిలిచి రామునితో యుద్ధము సేయుటకు పొమ్మని యాదేశించగా. మారీచుడు వలదని వారించి శ్రీ రాముని యుద్ధమందు యెదుర్కొనడము సాధ్యము కాదని చెప్పెను. "యముని వలె కానవచ్చునట్టి, అడవులలో తిరిగే శివుని బోల్కి యగపట్టునట్టి రాముడు కాలాగ్ని వలె మన సైనికులను వేలమందిని ఒంటి చేతితో దునుమాడెను, రాజా! అట్టి రామునితో తలబడుట సాధ్యము కాదు" అని మారీచుడు మంచి మాటలు చెప్పెను.
English:
Ravana called Mareeca, a furious Demon who could change his apparition as he liked and advised him to go to Dandaka to fight with rama. But Mareecha advised restraint. "he seems like Lord Yama or Lord Shiva in Dandaka. He single handedly killed thousands of our followers. Is it advisable to fight with him there?" Mareecha asked.
अनादृत्य तु तत् वाक्यम् रावणः काल चोदितः ||
अनादृत्य तु तत् वाक्यम् रावणः काल चोदितः ||
जगाम सह मारीचः तस्य आश्रम पदम् तदा |
तेन मायाविना दूरम् अपवाह्य नृप आत्मजौ ||
तेन मायाविना दूरम् अपवाह्य नृप आत्मजौ ||
जहार भार्याम् रामस्य गृध्रम् हत्वा जटायुषम् |
మదమున మారీచు మాటల వినకనె
దశకంఠు డేగెను దండకమున
రఘుపతి నెలవుకు రూపము మారిచి
మదమున మారీచు మాటల వినకనె
దశకంఠు డేగెను దండకమున
రఘుపతి నెలవుకు రూపము మారిచి
బిచ్చగానిగ నిల్చె భూజ గడప
మాయ లేడిగ మారి మారీచుడు తిరుగ
మాయ లేడిగ మారి మారీచుడు తిరుగ
ముచ్చట పడినదై మైథిలి రామ
లక్ష్మణులను కోరి లేడి తెమ్మని పంప
అపహరించెను సీత కపట మునను
జానకి కావగ జటాయ నెడి పక్షి
పోరు సేయ గాయ పరచె నతని
పావని లేనట్టి పర్ణశాలను చూసి
దుఃఖ మోహితుడయె దాశరధియు! 54
తాత్పర్యము
మారీచుని మాటలను లెక్క సేయక రావణుడు తనే మారీచుని తోడుగా, దండకమునకు పోయి వేషము బిచ్చగానిగా మార్చి సీత ఉండే పర్ణశాలకు పోయెను అంతకు మునుపే, మరీచుడు మాయ బంగారు లేడిగా మారి, జానకిని ఏమార్చెను. బంగరు లేడి కావలెనని సీత మారాము చేయగా రాముడు దాని వెనుక పోయెను. తదుపరి లక్ష్మణుడును రాముని వెదుకుచూ పోగా, మాయోపాయముతో రావణుడు సీతను అపహరించుకు పోయెను. దారిలో జటాయువు అనే గండభేరుండ పక్షి రావణుని ఎదిరించగా ఆతని గాయ పరచి, రావణుడు సీతతో లంకకు బోయెను. పర్ణశాలకు తిరిగి వచ్చిన రాముడు సీతను గానక అతి దుఃఖ ముతో కృంగి పోయెను!
English: Brushing aside Mareecha, Ravana himself went to Dandaka accompanied by Mareecha. Mareecha turned into a golden deer and lured Seeta. Seeta prompted Rama to get her the golden deer. Rama went behind it. After a while Lakshmana too followed in search of Rama. Ravana disguised as a Brahmin begging for alms kidnapped Seeta to his Lanka. On the way Jataayu, the bird king tried to stop him but he injured Jatayu and proceeded to his Lanka with Seeta.
गृध्रम् च निहतम् दृष्ट्वा हृताम् श्रुत्वा च मैथिलीम् ||
गृध्रम् च निहतम् दृष्ट्वा हृताम् श्रुत्वा च मैथिलीम् ||
राघवः शोक संतप्तो विललाप आकुल इन्द्रियः
ఆ:
ఆ:
జానకి వెదుకుచు జనియెను రాముడు
పక్షి రాజు గనెను పావనుండు
దనుజ వృత్తాంతము దారియు దెలిపియు
పక్షి రాజు యకట ప్రాణ మొదిలె. 55
తాత్పర్యము
జానకి నన్వేషించుచూ రాముడు యడవుల గాలించ సాగెను. దారిలో జటాయువు కనిపించి రావణుడు సీతను యపహరించుట, లంకకు గొనిపోవుట చెప్పి లంకకు పోవు మార్గమునౌ రామునకు చెప్పి ప్రాణములను వదిలెను.
English: Rama started searching the forests for Seeta. On the way he met Jatayu who told hin that Ravana kidnapped seeta and took her to Lanka. He also told him the way to Lanka and breathed his last.
ततः तेन एव शोकेन गृध्रम् दग्ध्वा जटायुषम् ||
मार्गमाणो वने सीताम् राक्षसम् संददर्श ह |
कबंधम् नाम रूपेण विकृतम् घोर दर्शनम् ||
కం:
సంతాపమునను రాఘవు
డా ద్విజమునకు జరిపియు దహనము తనుయా
కాంతారమునను మైథిలికై
యెంతో వెదుకగ విచిత్ర యసురుడు కలిసెన్! 56
కాంతారమునను మైథిలికై
యెంతో వెదుకగ విచిత్ర యసురుడు కలిసెన్! 56
తాత్పర్యము
జటాయువు మరణానికి ఎంతో దుఃఖపడి రాముడు యా పక్షి యంత్యక్రియలను శాస్త్రోక్తముగా చేసి,అడవులలో సీతను వెదుకుచూ పోగా ఓ విచిత్రాకారపు రాక్షసుడు తారస పడెను.
English: Grieving the death of the bird king, Rama performed his last rites and proceeded to search for Seeta. On the way he met a demon with deformed body.
स च अस्य कथयामास शबरीम् धर्म चारिणीम् ||
श्रमणाम् धर्म निपुणाम् अभिगच्छ इति राघव |
सः अभ्य गच्छन् महातेजाः शबरीम् शत्रु सूदनः ||
सः अभ्य गच्छन् महातेजाः शबरीम् शत्रु सूदनः ||
शबर्या पूजितः संयक् रामो दशरथ आत्मजः |
ఆ:
హత మొనర్చె రాము డతి సులభముగ
శాప గ్రస్తుడు యయి నసురు కబంధుని
స్వర్గ మేగు నపుడు శబరి కధను చెప్పె
సత్య సంధు రాలు సాధు వామె! 57
ఆ:
హత మొనర్చె రాము డతి సులభముగ
శాప గ్రస్తుడు యయి నసురు కబంధుని
స్వర్గ మేగు నపుడు శబరి కధను చెప్పె
సత్య సంధు రాలు సాధు వామె! 57
తాత్పర్యము
కబంధుడనే యా విచిత్రాకారుని రాముడు అతి సులభముగా యోడించెను. శాపగ్రస్తుడైన కబంధుడు తన శాప విమోచనము చేసిన రాముని వేడి శబరి మాత రాముని కొరకై వేచి యుండుట చెప్పి, ఆమె ఆశ్రమమునకు దారి చెప్పి యంతర్ధానమయ్యెను.
English: Rama defeated the demoon easily in a fight and kabandha, the Gandharva who was living like a demon under a curse prayed Lord Rama for removing his curse and told him that one Sabari, Rama's devotee was waiting for his arrival in her Ashram. He also told the way and vanished.
ఆ:
వీడుకోలు చెప్పె వెడలు శబరి కడ
కనుచు రాము నంపి తాను మాయ
మయె నసురుడు మాత శబరి యాశ్ర
మమున కేగ కదలె మాన ధనుడు! 58
కబంధుడనే యా విచిత్రాకారుని రాముడు అతి సులభముగా యోడించెను. శాపగ్రస్తుడైన కబంధుడు తన శాప విమోచనము చేసిన రాముని వేడి శబరి మాత రాముని కొరకై వేచి యుండుట చెప్పి, ఆమె ఆశ్రమమునకు దారి చెప్పి యంతర్ధానమయ్యెను.
English: Rama defeated the demoon easily in a fight and kabandha, the Gandharva who was living like a demon under a curse prayed Lord Rama for removing his curse and told him that one Sabari, Rama's devotee was waiting for his arrival in her Ashram. He also told the way and vanished.
ఆ:
వీడుకోలు చెప్పె వెడలు శబరి కడ
కనుచు రాము నంపి తాను మాయ
మయె నసురుడు మాత శబరి యాశ్ర
మమున కేగ కదలె మాన ధనుడు! 58
తాత్పర్యము
కబంధుడనే యా విచిత్రాకారుని రాముడు అతి సులభముగా యోడించెను. శాపగ్రస్తుడైన కబంధుడు తన శాప విమోచనము చేసిన రాముని వేడి శబరి మాత రాముని కొరకై వేచి యుండుట చెప్పి, ఆమె ఆశ్రమమునకు దారి చెప్పి యంతర్ధానమయ్యెను. అంతట రాముడు సత్యసంధురాలు, సాధువు అయిన శబరి యాశ్రమమునకు పోవుటకు పయనమయ్యెను.
English: Rama defeated the demoon easily in a fight and kabandha, the Gandharva who was living like a demon under a curse prayed Lord Rama for removing his curse and told him that one Sabari, Rama's devotee was waiting for his arrival in her Ashram. He also told the way and vanished. Rama proceeded to Sabari Yashram, knowing from Kabandha about her saintly qualities.
पा तीरे हनुमता संगतो वानरेण ह ||
हनुमत् वचनात् च एव सुग्रीवेण समागतः |
"Rama met the vanara Hanuma on the banks of Lake Pampa, and upon the word of Hanuma Rama indeed befriended Sugreeva...
కం:
మానవ వీరుడు రఘుపతి కలిసెను పంపా
సూన దరి కపి రాఘవు
ధ్యానించె నిటుల రఘుకుల తిలకా రామా! 59
కం:
వేడు కొనె దాశరధిని
గాడ్పు సుతుడిటు దననృపు గొమరుడు సుగ్రీ
వుండు నాముని గలువగ వనపాలుడు రా
ముండు ముదముగ యౌననియె! 60
सुग्रीवाय च तत् सर्वम् शंसत् रामो महाबलः ||
आदितः तत् यथा वृत्तम् सीतायाः च विशेषतः |
"That highly dynamic Rama detailed to Sugreeva, and even to Hanuma, all that has happened from the beginning in general, and the abduction of Seetha, in particular...
సుగ్రీవు కలిసె రఘుపతి
స్వాగతము బలుక యతడు సాదరణము గా
సుగ్రీవుకు హనుమానుకు
లంకాపతి కధ దెలిపె కలవర హృదితో! 61
శ్రీ రాముడు యిటు దెలిపెను
యా రావణు డెటు వెడలెను యవనిజ కుజతో
కార్యంబెయ్యది దోచదు
యర్ధాంగి పొడ దెలియ దెస యెరుగను హనుమా! 62
తాత్పర్యము
సీతను వెదకుచు పంపా నదీ తటమును చేరగా అచట వానర వీరుడు హనుమను రాముడు కలిసెను. హనుమ రాముని పరి పరి విధముల ధ్యానించి "రఘు కుల తిలకా! రామా! మా రాజు సుగ్రీవుని కలిసి మా వానర జాతిని ధన్యులను చేయుమా" యని వేడుకొనగా రాముడు అంగీకరించెను.రాఘవుడు వానర రాజు సుగ్రీవుని కలుసుకొనగా సుగ్రీవుడు రాముని సాదరముగా ఆహ్వానించెను. అంతట రాముడు రావణుని దౌష్ట్యము, సీత జాడ తెలియక పోవుట మొదలుగా గల వృత్తాంతమును కపిరాజుకు కలవరమైన మనసుతో తెలిపెను.రాముడిటు బలికెను. "హనుమా! రావణుడు సీతను తీసుకొని ఎటు వెడలెనో తెలియకున్నది. నా కు ఏమి చేయుటకూ తోచుట లేదు."
English: In search of Seeta, Sree Rama reached the banks of River Pampa. There he met Hanuma, the monkey warrior. Hanuma prayed Lord Rama thus, "Oh! Raghava! Come and meet our King Sugreeva" And Rama agreed with heavy heartedly. Rama met Sugreeva and he welcomed him with affection. Rama narrated the story of seeta having been kidnapped by Ravana, He said, "hanuma! I am in distress to findd my loving wife. I am unable to find a way to the place where Ravana carried her with him."
కం:
స్వాగతము బలుక యతడు సాదరణము గా
సుగ్రీవుకు హనుమానుకు
లంకాపతి కధ దెలిపె కలవర హృదితో! 61
కం:
యా రావణు డెటు వెడలెను యవనిజ కుజతో
కార్యంబెయ్యది దోచదు
యర్ధాంగి పొడ దెలియ దెస యెరుగను హనుమా! 62
తాత్పర్యము
సీతను వెదకుచు పంపా నదీ తటమును చేరగా అచట వానర వీరుడు హనుమను రాముడు కలిసెను. హనుమ రాముని పరి పరి విధముల ధ్యానించి "రఘు కుల తిలకా! రామా! మా రాజు సుగ్రీవుని కలిసి మా వానర జాతిని ధన్యులను చేయుమా" యని వేడుకొనగా రాముడు అంగీకరించెను.రాఘవుడు వానర రాజు సుగ్రీవుని కలుసుకొనగా సుగ్రీవుడు రాముని సాదరముగా ఆహ్వానించెను. అంతట రాముడు రావణుని దౌష్ట్యము, సీత జాడ తెలియక పోవుట మొదలుగా గల వృత్తాంతమును కపిరాజుకు కలవరమైన మనసుతో తెలిపెను.రాముడిటు బలికెను. "హనుమా! రావణుడు సీతను తీసుకొని ఎటు వెడలెనో తెలియకున్నది. నా కు ఏమి చేయుటకూ తోచుట లేదు."
English: In search of Seeta, Sree Rama reached the banks of River Pampa. There he met Hanuma, the monkey warrior. Hanuma prayed Lord Rama thus, "Oh! Raghava! Come and meet our King Sugreeva" And Rama agreed with heavy heartedly. Rama met Sugreeva and he welcomed him with affection. Rama narrated the story of seeta having been kidnapped by Ravana, He said, "hanuma! I am in distress to findd my loving wife. I am unable to find a way to the place where Ravana carried her with him."
सुग्रीवः च अपि तत् सर्वम् श्रुत्वा रामस्य वानरः ||
चकार सख्यम् रामेण प्रीतः च एव अग्नि साक्षिकम् |
चकार सख्यम् रामेण प्रीतः च एव अग्नि साक्षिकम् |
యక్ష కిన్నెర పురుషులు యమరులు కాగా
వృక్ష చరముకు నరునకు
సుక్షేత్రము నిరువురకును సహచర మవగా! 63
తాత్పర్యము
English: With the eight rulers of the eight directions like Indra, Agni, Vayu , Yakshas, Kinneras, Kimpurushas etc., being the witnesses, a friendship bond developed between Rama and Sugreeva.
ततो वानर राजेन वैर अनुकथनम् प्रति |
रामाय आवेदितम् सर्वम् प्रणयात् दुःखितेन च |
"Then that woeful king of monkeys Sugreeva woefully informed Rama about his saga of feud with his brother Vali in reply to Rama's query, in friendship and in its entirety...
प्रतिज्ञातम् च रामेण तदा वालि वधम् प्रति ||
प्रतिज्ञातम् च रामेण तदा वालि वधम् प्रति ||
वालिनः च बलम् तत्र कथयामास वानरः |
"Then Rama solemnly promised Sugreeva to eliminate Vali in retaliation to his foul deeds in respect of Sugreeva and of probity as well, and then that vanara Sugreeva started to tell about the sinews of Vali...
సీసము
వాలి తమ్ముడు నిటు జాలిగ బలికెను
వైరమది యన్నతొ భార మయెను
స్నేహ శీలివి నీవు సాయము చేసిన
మరువను యెన్నడు మిత్ర ప్రేమ
స్నేహ బద్ధుడయిన శ్రీరామ చంద్రుడు
మాట తప్పని వాడు మాట యిచ్చె
వాలి హతము చేసి మేలు చేసెద మీకు
ధర్మము కావగ కూర్మి నిలుప
సంతసమున బలికె సుగ్రీవు డిటులను
మంచి మిత్రు డొకడు దొరికె మాకు
యన్న చేత బడితి యిడుములు నే కాని
వాలి దునుమ శక్తి కలదె నీకు! 64
తాత్పర్యము
బలాఢ్యుడైన వాలి తమ్ముడైన సుగ్రీవుడు దీనముగా రామునితో ఇటుల బలికెను." రాఘవా! నా అన్నతో నేను ఎన్నో కష్టములు ఎదుర్కొంటిని.నా అన్నతో వైరము పెను భారమయ్యెను. స్నేహశీలివైన నీవు ఈ విషయములో నాకు సాయము చేసిన నేను నీ మేలు మరువను"
మిత్రత్వానికి బద్ధుడైన రాముడు "ధర్మ రక్షణార్ధమై నేను వాలిని హతమార్చి నీ కష్టములను తీర్చెదను" అని మాట ఇచ్చెను. సుగ్రీవుడెంతో సంతసించి, "మాకు ఇంత కాలానికి మంచి మిత్రుడొకడు దొరికెను" అని బలికి ఒక సందేహము వెలిబుచ్చెను. "వాలి బలాడ్యుడు. ఆతని నెదిరించ నీకు శక్తి కలదా?"
सुग्रीवः शंकितः च आसीत् नित्यम् वीर्येण राघवे ||
राघवः प्रत्ययार्थम् तु दुंदुभेः कायम् उत्तमम् |
दर्शयामास सुग्रीवः महापर्वत संनिभम् ||
శా:
సుగ్రీవుం డటులే మనంబున యెదో సందేహ ముందంచు యో
రాఘవా నినునేను నమ్మితిని పో రామా బలాఢ్యుండు వా
లి కయ్యాటము నందు రక్కసుడు వాలిం జంప నీ సాధ్యమే
నీవెట్లున్ బలాఢ్యుడు వాలి నణుతో నీశక్తి జూపం గదే! 65
उत्स्मयित्वा महाबाहुः प्रेक्ष्य च अस्ति महाबलः |
पाद अंगुष्टेन चिक्षेप संपूर्णम् दश योजनम् ||
That omni-dextrous Rama looked at the skeleton, smiled in aplomb, then that very energetic Rama flicked that skeleton with tip of his foot's big toe wholly to a ten yojana-lengths... yet Sugreeva's confidence remained apathetic...
మ.వి.
చతురుండా రఘు నందనుండు కపి యాశంసం దలారింప గన్
యదటున్ జూపెను దుందుభి యనెడు దయ్యంబుం యనాయాసముం
పద యంగుష్టము తోడ నెట్టి తన సత్వంబుం సమీక్షించవే
జత కాడా యని కీశముం బిలువ యాసుగ్రీవు డుం సందడిం ! 66
తాత్పర్యము
సుగ్రీవుడు , "రామా! నా మనసు నందు ఒక సందేహము కలదు. వాలి అతి బలవంతుడు. నాకు నీమీద పూర్తి నమ్మకముంది. కాని యుద్ధము నందు నీవు వాలిని ఎలా ఎదుర్కొన గలవో ఒక్కసారి చూపిన నాకు సంతోష దాయకము." అనగా విని చతురుడైన రామచంద్రుడు కపిరాజు సందేహము తీర్చుటకై అక్కడే ఉన్న దుందుభి యనే రక్కసు దేహమును, అతి భయంకరమూ, బలవంతమూ యైన దానిని తన యంగుష్టముతో ఎంతో దూరము నెట్టివైచి సుగ్రీవునిం బిలిచి తన శక్తిని జూపెను. సుగ్రీవుడు కూడా సంతసించెను.
మ.వి.
చతురుండా రఘు నందనుండు కపి యాశంసం దలారింప గన్
యదటున్ జూపెను దుందుభి యనెడు దయ్యంబుం యనాయాసముం
పద యంగుష్టము తోడ నెట్టి తన సత్వంబుం సమీక్షించవే
జత కాడా యని కీశముం బిలువ యాసుగ్రీవు డుం సందడిం ! 66
తాత్పర్యము
సుగ్రీవుడు , "రామా! నా మనసు నందు ఒక సందేహము కలదు. వాలి అతి బలవంతుడు. నాకు నీమీద పూర్తి నమ్మకముంది. కాని యుద్ధము నందు నీవు వాలిని ఎలా ఎదుర్కొన గలవో ఒక్కసారి చూపిన నాకు సంతోష దాయకము." అనగా విని చతురుడైన రామచంద్రుడు కపిరాజు సందేహము తీర్చుటకై అక్కడే ఉన్న దుందుభి యనే రక్కసు దేహమును, అతి భయంకరమూ, బలవంతమూ యైన దానిని తన యంగుష్టముతో ఎంతో దూరము నెట్టివైచి సుగ్రీవునిం బిలిచి తన శక్తిని జూపెను. సుగ్రీవుడు కూడా సంతసించెను.
English: Sugreeva said, " Rama! I have a doubt. Vali is very strong. I believe in you. But I wish to see with my eyes how far you can counter him in war. Hearing this, rama pushed a very huge dead body of a demon called dundubhi to a far off place with his thumb and showed his strength. Sugreeva was happy.
बिभेद च पुनः सालान् सप्त एकेन महा इषुणा |
गिरिम् रसातलम् चैव जनयन् प्रत्ययम् तथा ||
गिरिम् रसातलम् चैव जनयन् प्रत्ययम् तथा ||
"Again Rama ripped seven massive trees called sala trees with only one great arrow, which not only rived the trees but also rent through a mountain, and to the nethermost subterranean of earth, in order to inculcate certainty in Sugreeva...
మ.కో.
తృప్తి చెందని కోన దిమ్మరి దమ్ము చూపితి రామ చం
ద్రా పరాత్పర వాలి దున్మను దార్ఢ్య ముండుటె చాలునా
తప్పు యెంచక నీ ధనుస్సు శితంబు చూపవె రాఘవా
తప్పు యెంచక రామ చంద్రుడు తానొ బాణము వేయగా! 67
ఆ:
వృక్షము లేడు కూలె వరుసగ బాణము
యొకటె వేయ రాము డది చూసి
అనుమ కూడి వీరు లందరు సంతస
మునను మ్రొక్కి రచటె రామ చంద్రు! 68
తాత్పర్యము
అయిననూ ఇంకనూ తృప్తి చెందనట్లు అగుపించిన సుగ్రీవుడు "రామా! నీ శారీరక బలము చూపితివి! చాలా ముదావహము! కాని వాలిని చంపుటకు బలమొక్కటే చాలదు. దయ చేసి నీవు బాణము నెంత నేర్పరితనముతో సంధించగలవో చూపవే" యన రాముడు ఒక బాణము సంధించెను.ఒక్క బాణముతోనే వరుసగా యున్న బలమైన ఏడు వృక్షములు నేల కూలెను. అది చూసి హనుమతో కూడి వానర వీరులంతా సంబరములు చేసుకొనిరి.
English: Apparently not satisfied with the display of strength by Rama, Sugreeva said thus. "Oh! Rama! I am pleased with the power of your strength. But it is not enough to kill Vali. Kindly show me your caliber to shoot an arrow." at which Rama obliged and with his one arrow seven very strong tress in a line fell to the earth. All the monkey soldiers including Hanuma celebrated the valor of Rama.
ततः प्रीत मनाः तेन विश्वस्तः स महाकपिः |
మ.కో.
తృప్తి చెందని కోన దిమ్మరి దమ్ము చూపితి రామ చం
ద్రా పరాత్పర వాలి దున్మను దార్ఢ్య ముండుటె చాలునా
తప్పు యెంచక నీ ధనుస్సు శితంబు చూపవె రాఘవా
తప్పు యెంచక రామ చంద్రుడు తానొ బాణము వేయగా! 67
ఆ:
వృక్షము లేడు కూలె వరుసగ బాణము
యొకటె వేయ రాము డది చూసి
అనుమ కూడి వీరు లందరు సంతస
మునను మ్రొక్కి రచటె రామ చంద్రు! 68
తాత్పర్యము
అయిననూ ఇంకనూ తృప్తి చెందనట్లు అగుపించిన సుగ్రీవుడు "రామా! నీ శారీరక బలము చూపితివి! చాలా ముదావహము! కాని వాలిని చంపుటకు బలమొక్కటే చాలదు. దయ చేసి నీవు బాణము నెంత నేర్పరితనముతో సంధించగలవో చూపవే" యన రాముడు ఒక బాణము సంధించెను.ఒక్క బాణముతోనే వరుసగా యున్న బలమైన ఏడు వృక్షములు నేల కూలెను. అది చూసి హనుమతో కూడి వానర వీరులంతా సంబరములు చేసుకొనిరి.
English: Apparently not satisfied with the display of strength by Rama, Sugreeva said thus. "Oh! Rama! I am pleased with the power of your strength. But it is not enough to kill Vali. Kindly show me your caliber to shoot an arrow." at which Rama obliged and with his one arrow seven very strong tress in a line fell to the earth. All the monkey soldiers including Hanuma celebrated the valor of Rama.
ततः प्रीत मनाः तेन विश्वस्तः स महाकपिः |
किष्किंधाम् राम सहितो जगाम च गुहाम् तदा ||
"Then Sugreeva's heart is gladdened by that act of Rama and also at the prospect of his own success, and then that great monkey confiding in Rama advanced to the cave like Kishkindha along with Rama...
ఉ:
అస్త్రము వేయగా రయము యో యవనీ ధరమును గూల్చి తా
లెస్సగ లోయలం బడగ కల్లోలు వాలికి రాఘవుండొకం
డే సరి కానగా హనుమడుం దన సైన్యము తోడు రాగ సం
తోషము బట్టలేక కపి తా జనె వైరమె వాలి చెంతకున్! 69
తాత్పర్యము
రాముడు వేసిన బాణము ఆ విధముగా వృక్షములను గూల్చి లోయలో బడగా వీక్షించిన సుగ్రీవుడు భయంకరుడైన వాలికి రాముడొకడే సరి జోడి యని నిశ్చయించి, సంతోషము పట్టలేక హనుమతో కూడిన వానర సైన్యము వెంట రాగా వేగమే వాలి చెంతకు బోవ బయలుదేరెను.
English: Thus, as the arrow shot by Rama pierced through seven trees downing them to earth and fell into a valley, Sugreeva felt elated that Rama was the only warrior equivalent to Vali and in that elation, he accompanied by his soldiers that included Hanuma proceeded quickly to Vali's place.
ఉ:
అస్త్రము వేయగా రయము యో యవనీ ధరమును గూల్చి తా
లెస్సగ లోయలం బడగ కల్లోలు వాలికి రాఘవుండొకం
డే సరి కానగా హనుమడుం దన సైన్యము తోడు రాగ సం
తోషము బట్టలేక కపి తా జనె వైరమె వాలి చెంతకున్! 69
తాత్పర్యము
రాముడు వేసిన బాణము ఆ విధముగా వృక్షములను గూల్చి లోయలో బడగా వీక్షించిన సుగ్రీవుడు భయంకరుడైన వాలికి రాముడొకడే సరి జోడి యని నిశ్చయించి, సంతోషము పట్టలేక హనుమతో కూడిన వానర సైన్యము వెంట రాగా వేగమే వాలి చెంతకు బోవ బయలుదేరెను.
English: Thus, as the arrow shot by Rama pierced through seven trees downing them to earth and fell into a valley, Sugreeva felt elated that Rama was the only warrior equivalent to Vali and in that elation, he accompanied by his soldiers that included Hanuma proceeded quickly to Vali's place.
ततः अगर्जत् हरिवरः सुग्रीवो हेम पिंगलः |
तेन नादेन महता निर्जगाम हरीश्वरः ||
"Then that best monkey Sugreeva whose body-hue is golden war-whooped at the entrance of cave like Kishkindha, by which loud shouting there emerged Vali, the king of monkeys, out of that cave like Kishkindha...
చం:
రఘుపతి తోడు రాగను విరామము లేకనె వాలి వాసముం
డు గుహను చేరి యన్న నిను ఢీకొన గాను దలంచి వచ్చితే
ను గుహను వీడి రమ్మనగ నా కపి రాజు భయంకరంబుగా
తెగువతొ రాగ సిద్ధ మవ తార కళత్రము బల్కె వాలితో! 70
తాత్పర్యము
ఏ మాత్రము జాగు చేయకుండా సుగ్రీవుడు రాముని తోడుగ వాలి నివాసముండు గుహను చేరుకొని "అన్నా! నిన్ను యుద్ధమునందు యోడించుటకు వచ్చితిని. గుహను వీడి బయటకు రమ్ము" యని భయంకరముగా అరిచెను. వాలి కూడా భయంకరముగా అరుస్తూ యుద్ధానికి సిద్ధమవుచుండగా ఆతని భార్య తార ఈ విధముగా బలికెను.
English: Without wasting time Sugreeva accompanied by Rama approached the cave where Vali resides and shouted loudly inviting his brother for a war. Vali, too started preparing for war, shouting loudly when Tara his wife said thus..
తరళము
వినరో రాజ మనంబు కించితు యా పదం కనబట్టు చుం
డెను సీతాపతి తోడుగా ఇట మీ సహోదరు డంతే
ట్టని యావేశముతో తెగంబడి రాగ మీరిటు మొండిగా
జన నా మానస మందెదో యశుభమ్ము దోచెదు యేల నో! 71
తాత్పర్యము
"రాజా! తొందర పడకుము. నా మాట వినుము. సుగ్రీవుడు రాముని తోడుగా మీ మీద కయ్యానికి కాలు దువ్వ్వుతున్నాడంటే నా మనసు ఏలనో కీడు శంకించు చున్నది. దయ చేసి మొండి తనము వీడి నిదానముగా ఆలోచించండి."
English: "Raja! Hear me! Leave your stubbornness and think! My mind is doubting the worst might happen. Sugreeva did not come alone. He is accompanied by Rama."
చం:
రఘుపతి తోడు రాగను విరామము లేకనె వాలి వాసముం
డు గుహను చేరి యన్న నిను ఢీకొన గాను దలంచి వచ్చితే
ను గుహను వీడి రమ్మనగ నా కపి రాజు భయంకరంబుగా
తెగువతొ రాగ సిద్ధ మవ తార కళత్రము బల్కె వాలితో! 70
తాత్పర్యము
ఏ మాత్రము జాగు చేయకుండా సుగ్రీవుడు రాముని తోడుగ వాలి నివాసముండు గుహను చేరుకొని "అన్నా! నిన్ను యుద్ధమునందు యోడించుటకు వచ్చితిని. గుహను వీడి బయటకు రమ్ము" యని భయంకరముగా అరిచెను. వాలి కూడా భయంకరముగా అరుస్తూ యుద్ధానికి సిద్ధమవుచుండగా ఆతని భార్య తార ఈ విధముగా బలికెను.
English: Without wasting time Sugreeva accompanied by Rama approached the cave where Vali resides and shouted loudly inviting his brother for a war. Vali, too started preparing for war, shouting loudly when Tara his wife said thus..
తరళము
వినరో రాజ మనంబు కించితు యా పదం కనబట్టు చుం
డెను సీతాపతి తోడుగా ఇట మీ సహోదరు డంతే
ట్టని యావేశముతో తెగంబడి రాగ మీరిటు మొండిగా
జన నా మానస మందెదో యశుభమ్ము దోచెదు యేల నో! 71
తాత్పర్యము
"రాజా! తొందర పడకుము. నా మాట వినుము. సుగ్రీవుడు రాముని తోడుగా మీ మీద కయ్యానికి కాలు దువ్వ్వుతున్నాడంటే నా మనసు ఏలనో కీడు శంకించు చున్నది. దయ చేసి మొండి తనము వీడి నిదానముగా ఆలోచించండి."
English: "Raja! Hear me! Leave your stubbornness and think! My mind is doubting the worst might happen. Sugreeva did not come alone. He is accompanied by Rama."
अनुमान्य तदा ताराम् सुग्रीवेण समागतः |
निजघान च तत्र एनम् शरेण एकेन राघवः ||
"Vali came out only on pacifying Tara, his wife, who deterred Vali from going to meet Sugreeva in a combat, as she doubted that Sugreeva must have come with Rama, and then Vali met Sugreeva head on... and therein that duel Raghava eliminated Vali, only with one arrow...
మాలిని :
కపి నృపుడనె యా లంకా పతిన్ గూల్చగా నా
బలము యెలమి తారా కానగా లేదె గోలాం
గుల యధిపతి పోరంగా యెవారుం స్థిరంగా
నిలువ రనియె తారాకాం తుండు నిశ్చలంగా! 72
తాత్పర్యము
అనగా విని కపి రాజు, " ఆ రావణునే యుద్ధమునందు యోడించిన నన్ను ఎదిరించి యుద్ధము నందు ఎవరు నిలువగలరు" అని నిశ్చలముగా బలికెను.
English: Hearing Tara, Vali coolly said, "i defeated Ravana in war. Who is there on earth to fight me and defeat me?"
మాలిని :
కపి నృపుడనె యా లంకా పతిన్ గూల్చగా నా
బలము యెలమి తారా కానగా లేదె గోలాం
గుల యధిపతి పోరంగా యెవారుం స్థిరంగా
నిలువ రనియె తారాకాం తుండు నిశ్చలంగా! 72
తాత్పర్యము
అనగా విని కపి రాజు, " ఆ రావణునే యుద్ధమునందు యోడించిన నన్ను ఎదిరించి యుద్ధము నందు ఎవరు నిలువగలరు" అని నిశ్చలముగా బలికెను.
English: Hearing Tara, Vali coolly said, "i defeated Ravana in war. Who is there on earth to fight me and defeat me?"
